Verzorgingshuis mag ik niet zeggen van Jody van der Velde, het heet woon- en zorgcentrum De Molenburg in Haarlem. Het is de plek waar zij bewoners bezoekt in haar rol als geestelijk verzorger. Jarenlang werkte ze als pastor en coördinator van het Aanloopcentrum bij Stem in de Stad, maar toen ze drie 2 jaar geleden startte met een masterstudie Spiritual Care aan de VU zocht ze een kleine baan voor erbij. Twee dagen werken in De Molenburg, een onderdeel van Kennemerhart, leek een mooie combinatie met de studie.
Dat deze baan haar uiteindelijk indirect veel meer tijd zou kosten, had Jody aanvankelijk niet zo gepland. Maar toen kwam Leo op haar pad. "Leo was een oudere heer van 90 jaar met somatische klachten," begint Jody haar verhaal. "Hij zat met gebogen schouders in zijn stoel en keek uit het raam. De kamer was helemaal kaal, niets aan de muren, nauwelijks persoonlijke bezittingen. Het leek bijna een wachtruimte. Leo vertelde dat het voor hem niet meer hoefde. Hij voelde zich tot last voor anderen, voor zijn jongere echtgenote, voor de medewerkers van het woonzorgcentrum. Het was lastig om een gesprek te hebben, dus als aanknopingspunt nam ik een beeldje dat in de vensterbank stond.”
Ineens kwam er iets tot leven, zag Jody. Leo rechtte zijn schouders en begon te vertellen. Het bleek dat hij in zijn jongere jaren een fanatiek Vierdaagse loper was. Negenenvijftig keer had hij hem gelopen tot het lichamelijk niet meer ging.
“Door erover te vertellen kwam die passie terug en werd hij weer de wandelaar. Je hoorde de vreugde in zijn stem,” vertelt ze. “En dat is een van mijn rollen als geestelijk verzorger, om die krachtbron tot leven te brengen.”
Bij Stem in de Stad was Jody gewend om in projecten te werken, zoals de Dag van Hoop en de Beauty Verwendag. Ze had het gevoel dat in deze ontmoeting ook een project zou kunnen zitten.
Jody: “Alle mensen die in het woonzorgcentrum wonen, zijn uniek. Ze hebben hun eigen kracht. Mijn wens was om dat vast te leggen in portretten. Om te laten zien wie ze zijn en wat hun passie is. Maar ik wist meteen, als je besluit om het te gaan doen, dan moet het goed.” Jody kwam via via in contact met Abeltje Hoogenkamp en Peter van Beek. Samen sloegen ze de handen ineen en het project Passie in Beeld was geboren. Abeltje regelde alles rondom de fotoshoot, Peter deed de fotografie en Jody verzamelde de verhalen. De invulling van de foto’s liet het team aan de mensen zelf. Zo kozen zij zelf het thema, de locatie en de mensen waarmee ze op de foto wilden.
Tentoonstelling
Simon was gek op Elvis Presley en wilde graag met een oldtimer op de foto. Abeltje regelde een Cadillac Fleetwood uit 1960, de auto waar Elvis er zelf ook een aantal van in de garage had staan. De kapper werd ingeschakeld voor een vetkuif en zo kon aan de rand van Haarlem het portret worden gemaakt. Dolblij was Simon met het resultaat. Het mapje met foto’s nam hij daarna overal mee naartoe.
Fotograaf Peter van Beek vertelt over Frans die als ijsmeester op de Haarlemse ijsbaan werkte. Daar wilde hij graag op de foto. Maar square dancing was ook een liefhebberij van hem en zijn vrouw Harmke. De hele wereld gingen ze over om dansevenementen te bezoeken. Dat er dus leden van dansgroep de Tulip Twirlers op de foto moesten, was duidelijk. Voor de fotograaf spannend, want krijg een groep dansers, waarvan sommigen op leeftijd zijn, maar eens zonder brokken op het gladde ijs. Rubberen anti-slip zolen boden soelaas.
Jody is zelf geroerd van het verhaal van Hillie. “Ik vroeg haar waar ze graag op de foto wilde. In de kerk, zei ze. Ze was een heel gelovige vrouw, en een actief lid van de Christelijk gereformeerde kerk in Nieuw-Vennep. Ik heb de kinderen erbij betrokken en met z’n allen zijn we naar die kerk gedaan voor een portret. We hebben eerst de foto gemaakt en daarna met elkaar gezongen en gebeden, om dit bijzondere moment te markeren, als een ritueel. Voor Hillie was het een manier om de gemeente te kunnen bedanken voor alle mooie jaren. En het was een manier om afscheid te nemen, want ze wist dat ze alleen nog terug zou keren voor haar eigen uitvaart.”
Het belangrijkste doel van het project Passie in Beeld is om geestdrift van mensen te vinden en opnieuw te laten stromen. Dit wordt op een manier vastgelegd zodat de waardigheid van de geportretteerde erkend en herkend wordt. En dat is goed geslaagd. Het proces van voorbereiden, interviewen en de fotoshoot gaf de deelnemers weer het gevoel een uniek mens te zijn. Het team is daarom blij dat Kennemerhart het project heeft omarmd. Er worden in de komende maanden 10 nieuwe foto’s gemaakt. Daarnaast wordt het project onderdeel van het scholingsprogramma van Kennemerhart.
Alle media-aandacht en de tentoonstelling in Fotogalerie de Gang waren niet het initiële doel, maar zijn wel belangrijk om een boodschap over te brengen aan het publiek. Jody: “De maatschappij schetst niet altijd een even rooskleurig beeld over oudere mensen. Want het algemene idee lijkt te zijn dat zij die niet meer bijdragen aan de economie of niet succesvol zijn, niet meer meetellen.” Binnen de eigen organisatie van Kennemerhart weten de medewerkers natuurlijk dat de bewoners allemaal uniek zijn. Maar het blijft belangrijk om dat te blijven benadrukken. Want zoals één van de medewerkers van de facilitaire dienst onlangs liet vallen terwijl hij langs de portrettengalerij liep: “Ik weet met mijn verstand wel dat alle bewoners een eigen verhaal hebben, maar door die foto’s besef ik het nu ook.”
Vanaf 10 mei is de expositie te zien bij Fotogalerie de Gang. Alvast een kijkje nemen? Dat kan hier.
Tekst: Anke van der Meer
Beeld: Peter van Beek